HORMONLAR ve SOLUNUM

Hormonlar, hücrelerin ve organların birbirleri ile haberleşmesini, koordine çalışmasını sağlarken, iç ortamın korunmasını, enerji üretimini, depolanmasını ve kullanımını, dış ve iç ştreslere uygun yanıtlar vermesini, büyümeyi ve üremeyi konrtrol eder. 1985’lere kadar endokrinoloji textbook’larında: “solunum endokrin kontrol altında değildir” ifadesi yer almaktaydı, oysa bugün ,solunumun kontrolünün : hem volanter (korteks) , hem de involanter (emosyonel,metabolik,nöral,endokrin) kontrol mekanizmaları tarafından kontrol edilmekte olduğu biliniyor.
Endokrin ve sinir sistemi kompleks bir etkileşime sahiptir.Sinir sistemi lokal veya sistemik dolaşım yolu ile etki gösteren biyokimyasal ajanları üretir ve salar. Dolaşımdaki hormonlar otokrin ( üretildiği hücrelerde) veya parakrin ( bitişik –komşu hücrelerde ) etkiler gösterebilir. Bir hormonun etkisi, farklı dokularda veya aynı dokuda farklı zamanlarda değişiklik gösterebilir. Diğer hormonal veya nonhormonal regülatörlerin varlığında bir hormonun etkisi güçlenebilir veya engelenebilir.
Finlandiya’da Turku Üniversitesi Göğüs Hastalıkları bölümünden Tarja Saaresranta ve Olli Polo bu konuda bir derleme hazırlayarak Chest dergisinde yayınladılar (Chest. 2002;122:2165-2182) Şu sonuca vardılar; Bir vital fonksiyon olarak solunum: Spesifik hormonlarla düzenlenmemekle birlikte geniş bir seri hormon tarafından etkilenir.

HORMONLAR

Santral veya periferik kemoreseptörlerle solunumu SSS seviyesinde stimüle eder ( örn: progesteron ), veya bazal metabolik hızı değiştirerek ( örn. Tiroid hormonları ) etkiler.

Uzun dönemde hormonların solunumda indirekt etkileri mevcuttur:
*asit baz dengesinin ayarlanması
*vücut ısısını regülasyonu
*kas ve yağ kitlesinin ayarlanması gibi.

Endokrin ajanlar solunumum potensinin düşürülmesi ve arttırılmasında da etkilidir. Uyku sırasında üst hava yollarının kollapsını azaltır, (örn. Progesteron ) veya bronkodilatasyon (epinefrin ) veya bronkokonstrüksiyon ( örn: histamin ) yapar.
Obstruktif sleep apne sendromu ( OSAS ) serum hormon seviyelerini etkiler ancak bu etki CPAP tedavisi ile düzelebilecek şekildedir. Çesitli endokrin bozukluklarda ve menapozdan sonra uyku solunum bozukluğunun prevelansı artmaktadır.
İlk kez Hamilelik sırasında hiperventilasyon ve düşük PaCO2 tanımlanmıştır. Mestrüel siklusun luteal fazında solunumda görülen değişikler ve progesteronun etkileri ise 50 yıldır bilinmektedir.
Solunumsal cevaplar cinsler arasında farklı (kadınlarda ventilatuar cevaplar daha düşük ) hiperkapnik ventilatuar cevap ( HCVR ) menstrüel siklusun luteal fazında follüküler fazından daha yüksektir.

SOMATOTROPİK AKS:

GH
IGF-I
Somatostatin

Reprodüktif hormonlar.
FSH ve LH
Progesteron
Öströjenler
Prolaktin

ADRENOKORTİKOTROPİK AKS.

CRH ve kortizol
Tiroid hormonlar
Katekolaminler

Diğer hormonlar
( leptin,noropeptid Y,insulin ,
seratonin,asetilkolin,glutamat,histamin,substans P,
VIP,GABA ,glisin,kolesistokinin.

Hazırlayan: Prof. Dr. Mehmet KARADAĞ

Yazının devamı için tıklayın

Uyku bozukluğu